به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم، چند سالی است که نظام سلامت ایران با چالش‌های متعددی دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ از کمبود و گرانی دارو گرفته تا کمبود نیروی پرستاری که به‌عنوان یکی از بحرانی‌ترین معضلات این حوزه، همچنان سایه سنگینی بر کیفیت خدمات درمانی و سلامت جامعه افکنده است. البته روز پرستار امسال بود که محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت وعده داد برای جذب نیروی پرستاری تلاش خواهد شد تا بتوان قدری از مشکلات ناشی از کمبود این نیرو در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی کشور را جبران کرد.
حالا براساس تازه‌ترین خبر از رئیس سازمان استخدامی و اداری کشور، گویا قرار است خرداد ماه سال آتی آزمون استخدامی وزارت بهداشت برگزار و ۱۲هزار نیروی پرستاری جذب شوند؛ نیروهای جدیدی که از پاییز همان سال مشغول به کار خواهند شد. اقدامی که گویی امیدی تازه در افق این بحران پدیدار می‌کند. این وعده درشرایطی است که بیمارستان‌های تازه‌تاسیس یکی پس از دیگری افتتاح می‌شوند و نیاز به کادر درمان بیش از پیش احساس می‌شود.افتتاح پی در پی بیمارستان‌ها و افزایش تخت‌های بیمارستانی از یک‌سو و خروج سالانه هزاران پرستار از چرخه خدمت به‌دلایل مختلف از جمله مهاجرت و بازنشستگی از سوی دیگر، حاکی از آن است که این کمبود نه‌تنها به‌راحتی مرتفع نمی‌شود، بلکه ممکن است درسال‌های پیش‌رو عمیق‌ترنیز شود.
مسأله‌ای که احمد نجاتیان، رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری هم به آن اشاره و اعلام کرده که بخش‌های زیادی از بیمارستان‌ها با وجود داشتن تجهیزات مدرن اما به‌دلیل نداشتن پرستار تعطیل شده‌اند.حالا سؤالی که اینجا مطرح می‌شود این است که آیا وعده جذب این تعداد پرستار می‌تواند پاسخگوی نیاز بیماران باشد یااین آزمون هم،قطره‌ای دربرابر اقیانوسی ازنیازها به نظر می‌رسد؟
مشکل اصلی، نگهداشت پرستاران است
روز گذشته سیف‌الله مرادی، مدیرکل منابع انسانی وزارت بهداشت، درمان‌وآموزش پزشکی گفت: «در راستای تأمین نیروی انسانی مراکز جدید و توسعه‌یافته و همچنین رفع کمبود نیروی انسانی، مجوز استخدام ۲۷ هزار و ۴۳۶ نفر صادر و فرآیند اداری آن در حال انجام است. از این تعداد حدود ۱۲هزار مجوز مربوط به گروه پرستاری است.» تحولی بزرگ در نظام سلامت کشور که شاید نویدبخش روزهایی بهتر برای بیمارستان‌ها باشد.
با این حال محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستاری کشور مشکل اصلی در نظام سلامت کشور را بحث نگهداشت پرستاران می‌داند و می‌گوید: «در حال حاضر بیمارستان‌های فعلی و موجود هم به‌شدت دچار کمبود کادر پرستاری هستند.حتی اگر به پرستارها آگهی استخدام هم بدهند در این آزمون‌ها شرکت نمی‌کنند؛ چرا که حقوق و مزایای‌شان پایین و کارشان هم سخت است. ما باید مشکل خروجی‌مان را درست کرده تا پرستار از سیستم خارج نشود و پس از آن اقدام به استخدام کنیم.»
جولان غیرپرستارها!
کمبود پرستار در ایران ریشه‌هایی چندوجهی دارد که از مشکلات ساختاری در نظام آموزشی و استخدامی آغاز می‌شود و تا مسائل اجتماعی و اقتصادی ادامه پیدا می‌کند. چند ماه پیش بود که احمد نجاتیان، رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری کشور خبر از ترک خدمت ۱۵۰۰ پرستار در یک‌سال گذشته و ماجرای پرستاران بیکار داد. موضوعی که شریفی‌مقدم هم البته با آمار دیگری به آن اشاره می‌کند و به ما توضیح می‌دهد: «مجموعه نظام سلامت کشور تنها راه‌هایی که پیش‌روی پرستاران گذاشته؛ مهاجرت، تغییر و ترک شغل و خانه‌نشین‌شدن حدود ۴۰الی۵۰ هزارنفر پرستار فارغ‌التحصیل است.»
وی با اشاره به این‌که نیروهای باقی‌مانده هم بی‌انگیزه و خسته هستند و درسه محل مختلف فعالیت می‌کنند، تأکید می‌کند که این افراد در بیمارستان‌ها به صورت منفعل عمل می‌کنند و ادامه می‌دهد:«وعده‌های داده شده به پرستاران عملی نشده و آنها در شیفت‌های متعددی کار می‌کنند، به همین علت، انگیزه لازم را ندارند. حتی در برخی از بیمارستان‌های بخش خصوصی ممکن است از غیرپرستار، دانشجوپرستاران یا حتی تخصص‌های دیگری همچون کارشناس بهداشت و ماما برای پرستاری استفاده کنند.»
تخت‌های خالی از مراقبت
براساس گزارش‌های موجود، تعداد پرستاران فعال در ایران حدود۲۵۰هزارنفر برآوردمی‌شود. بااین حال طبق گفته عباس عبادی، معاون پرستاری وزارت بهداشت حدود ۱۲هزار پرستار در سه سال گذشته از چرخه خدمت خارج شده‌اند و نسبت پرستار به تخت در کشور مناسب نیست و از استاندارد جهانی پایین‌تر است.به‌گونه‌ای که این نسبت به‌طور میانگین، ۰.۹۵پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی است. درحالی که این شاخص درکشورهای توسعه‌یافته معمولا بالای پنج پرستار به ازای هر تخت است. موضوع زمانی تاسف‌برانگیز می‌شود که شاخص پرستار به تخت در بسیاری از استان‌های کشور حتی به یک پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی هم نمی‌رسد. البته شریفی‌مقدم عنوان می‌کند که سازمان جهانی بهداشت می‌گوید اگر به ازای هر هزار نفر جمعیت، سه پرستار کمتر داشته باشیم به همان نسبت میزان مرگ‌ومیر افزایش پیدا می‌کند.
وی همچنین می‌افزاید: «از این موضوع مردم به‌شدت آسیب می‌بینند، چرا که در دنیا سلامتی مهم‌ترین نیاز مردم است و مهم‌ترین ابزار تأمین سلامتی مردم هم پرستاران هستند. یعنی اگر پرستاری نداشته باشیم که نتواند خدمت مناسب به مردم ارائه دهد، سلامتی مردم به خطر می‌افتد.»
افتتاح مراکز جدید بدون نیروی انسانی کافی
افتتاح بیمارستان‌های جدید که اغلب با هدف گسترش دسترسی به خدمات درمانی انجام می‌شود، بدون تأمین نیروی انسانی کافی، نتیجه‌ای جز ناکارآمدی و نارضایتی به همراه ندارد. حالا سؤال اینجاست که آیا افتتاح مراکز درمانی در شرایط فعلی و از آن طرف وعده جذب ۱۲ هزار نفر پرستار در سال ۱۴۰۴، به نفع نظام سلامت است یا خیر؟
شریفی‌مقدم در پاسخ به این سؤال به ما می‌گوید: «در دنیا سیاستی با عنوان بیمارستان‌زدایی وجود دارد، یعنی دنیا می‌گوید که من بیشتر از یک حدی نمی‌توانم برای احداث و ایجاد تخت بیمارستانی هزینه کنم. به همین دلیل عواملی که باعث این عارضه می‌شود را پایش می‌کنند و اجازه نمی‌دهند که مردم و بیماران به آن مرحله برسند و با آموزش‌های همگانی، این موضوع را کنترل می‌کنند.» وی توضیح می‌دهد: «در دنیا روی بحث پیشگیری از طریق کانال نظام ارجاع، بیماران‌شان را مدیریت می‌کنند اما در کشورهای توسعه‌یافته بابت سلامتی مردم پول خرج می‌کنند. ازطرفی این افزایش تخت در دنیا علامت خوبی نیست.»به صورت کلی برای مقابله با این معضل، نیاز به راهکارهایی فراتر از استخدام‌های مقطعی داریم. شاید بهبود وضعیت اقتصادی پرستاران مشوقی برای ماندگاری بیشتر آنان باشد. آزمون استخدامی سال ۱۴۰۴هم شاید نقطه شروعی باشد اما پایان راه نیست؛ بلکه باید بخشی از یک برنامه جامع و بلندمدت برای نجات نظام سلامت ایران از این بحران باشد.
نظر شما